Dokumenty

Bulla z 1155 roku Papieża Hadriana IV dla klasztoru w Czerwińsku nad Wisłą

Papież Hadrian, Sługa Sług Bożych,18 IV 1155, Rzym

wybranym synom: Gwidonowi, przeorowi klasztoru Najświętszej Marii Panny w Czerwińsku i jego braciom tak obecnym jak przyszłym, oddanym życiu w klasztorze na wieki.

Powaga naszego urzędu nakłania nas i pobudza do troski o stan kościołów i zabieganie, przy zbawiennej pomocy Pana, o ich spokój i bezpieczeństwo. Wydaje się bowiem godnym i odpowiadającym cnocie, gdyśmy zostali wybrani na zarządcę Kościoła, abyśmy ich bronili przeszkodami wyrządzanymi przez nieprawych ludzi i otaczali opieką świętego Piotra i Stolicy Apostolskiej.

Dlatego, synu wybrany w Panu, przychylamy się do waszych słusznych zabiegów
i wspomniany klasztor, w którym oddajecie się obowiązkom względem Boga, bierzemy pod opiekę świętego Piotra i Naszą i obwarowujemy przywilejem w niniejszym piśmie.

Postanawiamy, że wszystkie posiadłości, wszystkie dobra, które ów klasztor obecnie sprawiedliwie i kanonicznie posiada, lub w przyszłości z nadania biskupów, hojności królów czy książąt, darowizn wiernych czy innymi sprawiedliwymi sposobami, dzięki miłosierdziu bożemu, uda mu się nabyć pewnymi i nienaruszonymi dla was i waszych następców pozostaną.

Te z dóbr uważamy za stosowne wymienić z nazwy: prebenda w Płocku, Zaszków, dziesięcina i dziewięcina z targowego, grzywien sądowych i cła wodnego, co dziesiąty źrebak, dziesięcina jazów w Czerwińsku, całą wieś Łomna z przynależnościami, Gocław z przynależnościami, Skolatowo z przynależnościami, Kargoszyn z przynależnościami, Nasielsk z przynależnościami, warzelnia soli w Zgłowiączce, Garwolewo, które za zbawienie swej duszy darował z pobożności kościołowi Najświętszej Marii Panny i pismem swym potwierdził wójt Bartłomiej z żoną i synem, targowe z Kochowa darowane przez księcia
Henryka, cały Kromnów, Skrzeszew z jeziorem, Komsin, Guiduam i Parlin.

Sądzimy więc, że nikt nigdy nie odważy się tego klasztoru niepokoić czy rzeczy do niego należących zabierać, zabranych zatrzymywać, pomniejszać czy w jakikolwiek inny sposób zakłócać spokój, lecz wszystkie zostaną nienaruszone dla tych, którym je użyczono, by nimi zarządzali i utrzymywali, wszystkie pożytki nich przynoszą korzyść bezpieczne dzięki powadze Stolicy Apostolskiej i kanonicznej sprawiedliwości biskupa mazowieckiego.

Jeśliby więc w przyszłości jakaś osoba duchowna lub świecka znając to pismo z naszym postanowieniem chciała wystąpić przeciwko niemu ma być dwa czy trzy razy napomniana, jeśliby nie zadośćuczyniła w odpowiedni sposób, niech zostanie pozbawiona honorów swojej godności i niech się dowie, że za dokonaną niegodziwość zostanie osądzona na boskim sądzie. Ma być też pozbawiona możliwości przyjmowania ciała i krwi Boga i Pana Naszego Zbawiciela Jezusa Chrystusa, a na sądzie ostatecznym niech podlega surowej karze.

Wszystkim zaś w owym klasztorze zachowującym sprawiedliwość niech będzie pokój pana naszego Jezusa Chrystusa, aby odebrali i ten owoc dobrego postępowania, że dostaną od surowego sędziego nagrodę wiecznego pokoju. Amen. Amen. (Znak Ja Hadrian, Papież kościoła katolickiego (Bene valete. Oculi mei) na monogramie).

Ja Gwidon kardynał prezbiter św. Chryzogona, ja Imar, biskup Tuskulum, ja Odon kardynał diakon od św. Jerzego Ad uelum aureum, ja Grzegorz biskup Sabinum, ja Aryberiusz kardynał prezbiter św. Anastazji, ja Juliusz kardynał prezbiter św. Marcelego, ja Odon kardynał diakon Sancti Nicolai in carcere Tulliano, ja Oktawian kardynał prezbiter św. Cecylii.

Wystawione w Rzymie u świętego Piotra ręką Rolanda, kardynała prezbitera świętego kościoła rzymskiego i sekretarza

w XIV kalendy maja, w trzecią indykcję od wcielenia Pana roku 1155, w pierwszym roku pontyfikatu papieża Hadriana IV.

Zródła;/Zasoby internetowe/ http://agad.gov.pl/?p=2510


Papież Hadrian IV na prośbę przeora Gwidona przyjmuje klasztor kanoników regularnych pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny w Czerwińsku nad Wisłą pod opiekę Stolicy Apostolskiej i potwierdza jego szczegółowo wymienione posiadłości (Rzym, u św. Piotra na Watykanie, 18 kwietnia 1155).

Karta pergaminowa o wymiarach 54,3 + 2,6 x 45,1 cm; 4 nacięcia po sznurze od bulli; j. łac. AGAD, Zbiór dokumentów pergaminowych, sygn. 6418.
orig. The Central Archives of Historical Records in Warsaw, Collection of Parchment Records, catalogue no. 6418; parchment sheet, 451×543 + 26 mm; Latin; holes from bulla string. The Zamoyski Archives. Editions: KDMaz. Koch., nr 78.

/Photo bulli by Karol Zgliński/

1155, 18 April, Rome
Pope Adrian IV assumed patronage over the Canons Regular monastery in Czerwińsk, including its holdings in Płock, Czerwińsk and Nasielsk.

Wraz z przyjęciem chrztu (966) Polska została włączona w krąg cywilizacji łacińskiej. Szczególny związek Polski ze Stolicą Apostolską został wyrażony w akcie oddania przez księcia Mieszka I ziem podległych jego władzy pod opiekę papieża (Dagome iudex; 990–991). Korzystając z tych uprawnień papież Hadrian IV (1154–1159) otoczył opieką nowo ufundowany klasztor kanoników regularnych w Czerwińsku koło Płocka.

Pochodzący z wysp brytyjskich Hadrian IV (właściwie Mikołaj Breakspear) przed wyborem na papieża był opatem klasztoru kanoników regularnych Saint-Ruf w Awinionie.

Kanonicy Regularni należą do najstarszych zakonów kleryckich. Ich pierwsze wspólnoty powstały na przełomie IV i V wieku. Zakonnicy ci stosowali się do reguły św. Augustyna. Struktury zakonne Kanoników Regularnych upowszechniły się po synodzie laterańskim (1059), wraz z reformą gregoriańską. W średniowiecznej Europie funkcjonowało ponad 2500 klasztorów kanoników regularnych. W Polsce, obok klasztoru w Czerwińsku, były to klasztory we Wrocławiu, Trzemesznie i Krakowie. Zakon wywarł wielki wpływ na kulturę europejską. Jego najbardziej znanymi członkami byli Tomasz a Kempis (z Kempen; ok. 1380–1471) i Erazm z Rotterdamu (1467–1536), a w Polsce św. Stanisław Kazimierczyk (1433–1489).

Bulla oznacza okrągłą ołowianą pieczęć dwustronnie odciśniętą, używaną w kancelarii papieskiej, jednak potocznie już w średniowieczu tak nazywany był również dokument papieski. Jeszcze w XV wieku pod dokumentem papieża Hadriana IV dla kalsztoru w Czerwińsku przywieszona była ołowiana pieczęć (bulla) z wizerunkami głów apostołów św. Piotra i Pawła oraz imieniem papieskim.
Omawiany dokument został sporządzony zgodnie z ówczesną praktyką kurii papieskiej. Widnieje na nim własnoręczny podpis papieża (ego Adrianus) i 8 obecnych kardynałów oraz znaki: „Oculi mei” oraz monogram z życzeniami BENE VALETE. Górny krzyżyk w rocie (dwa koncentryczne koła, środkowe przekreślone) także został skreślony ręką Hadriana IV.

Kościół NMP i klasztor kanoników regularnych w Czerwińsku na prawym brzegu Wisły powstał jako fundacja książęca: Bolesława Kędzierzawego oraz Henryka Sandomierskiego z inicjatywy pochodzącego z diecezji leodyjskiej (w Belgii) biskupa płockiego Aleksandra z Malonne (†1156). Aleksander jako biskup płocki od 1129 i jego brat, biskup wrocławski Walter (†1169) wprowadzali w kościele polskim reformę gregoriańską (wyjęcie kościoła spod władzy politycznej monarchy) i odnowę liturgiczną. Zgromadzenie kanoników wywodziło się najprawdopodobniej z kręgu mozańskiego, być może była to filia opactwa św. Idziego w Liège, bowiem kanonicy z tego opactwa byli w Malonne, i reprezentowało starszą umiarkowaną formację kanonikatu regularnego (ordo antiquus).
Klasztor powstał około 1150 r. Sama budowla wykazuje cechy budownictwa północnowłoskiego, stąd inna hipoteza, sugerująca przybycie kanoników z tego regionu. Klasztor nie należał do żadnej kongregacji (potem u schyłku wieków średnich przyłączył się do kongregacji lateraneńskiej), podlegał natomiast bezpośrednio biskupowi płockiemu, a przeor (potem pod koniec XII w. przyjął tytuł opata) miał zagwarantowane miejsce w kapitule katedralnej w Płocku.

Dzięki bulli (papieskiemu dokumentowi) papieża Hadriana IV (1154-1159) poznajemy pierwotne uposażenie klasztoru. Stanowiły je dobra ziemskie z ludnością poddaną, m. in. wsie: Łomna i Kromnów na lewym brzegu Wisły, Skrzeszew wraz z jeziorem, Nowa Wieś pod Nasielskiem, Garwolewo, Komsin, i Parlin w okolicach Czerwińska). Ponadto uposażenie obejmowało też dochody: dziesięciny i dziewięciny z targowego, z grzywien sądowych, z cła wodnego oraz co dziewiąty źrebak i dziesięciny z jazów. Po ponad 400 latach, pod koniec XVI w., opactwo czerwińskie było jedną z najbogatszych instytucji kościelnych na Mazowszu, posiadało wówczas 47 wsi i pół miasta Czerwińska.

/Jacek Krochmal, Hubert Wajs/


HADRIAN IV
Nicholas Breaksper
4 grudnia 1154 – 1 września 1159
ANGLIK
Nicholas Breaksper urodził się około 1100 r. w opactwie Abbot’s Langley koło St Albas. Był synem urzędnika pochodzącego z ubogiej rodziny, której został mnichem w opactwie. Nicholas jako młodzieniec przybył na studia do Francji i wstąpił do klasztoru kanoników regularnych św. Rufusa na Awinione, gdzie w 1137 r. został opatem. Papież Eugeniusz III w 1149 r. mianował Nicholasa Breakspera kardynałem-biskupem Albano, a następnie wysłał jako swego legata do Skandynawii, gdzie zreorganizował tamtejszy Kościół na zasadach reformatorskich. Po śmierci papieża Anastazego IV Nicholas Breakspear został wybrany na papieża. 5 grudnia 1154 r. intronizowany przybrał imię Hadrian IV. Hadrian IV był jednym Anglikiem na Stolicy Piotrowej. Papież Hadrian IV starał się przywrócić w Rzymie ład po niepokojach wywołanych przez Arnolda z Brescii przywódcę ludowej komunii miejskiej w Rzymie. Napad dokonany na jednego z kardynałów w Rzymie i jego śmierć spowodowała, że papież Hadrian IV odłożył miasto interdyktem. Schwytany Arnolda z Brescii został przekazany papieżowi, który polecił stracić go jako heretyka. Papież Hadrian IV koronował króla niemieckiego Fryderyka I Barbarossę (1152-1190) na cesarza 18 czerwca 1155 r. w sposób zamienny modyfikując ceremonię, tak by uwypuklić podporządkowanie cesarza papieżowi. Pontyfikat Hadriana IV przebiegał w dominacji konfliktu między cesarzem Fryderykiem I Barbarossą a pragnącym utrzymać supremację Kościoła papieżem. Hadrian IV zawarł porozumienie z cesarzem Fryderykiem I Barbarossą, nie zaniedbując podpisania również traktatu w Benewencie 18 czerwca 1156 r. z Wilhelmem I sycylijskim uznającym jego tytuł królewski w zamian za pokój w Państwie Kościelnym i uznanie papieża za swego suwerena. Cesarz Fryderyk I Barbarossa uznał traktat z Benewentu za zdradę porozumienia zawartego z papieżem w Konstancji. Omawiał z przedstawicielami niezadowolonych miast lombardzkich sojusz przeciwko Fryderykowi. Najazd cesarza na Italię spowodował, że papież Hadrian IV czuł się zagrożony w Rzymie, wyruszył do Anagni, gdzie organizował wojska przeciw cesarzowi. W czasie pontyfikatu Hadriana IV zaczęto używać do osoby papieża tytułu Namiestnik Chrystusowy. W 1156 r. św. Bertold założył Zakon Braci Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel. W sprawie Anglii najważniejszą było poparcie papieża dla planów króla Henryka II (1154-1189) wcielenia Irlandii do monarchii angielskiej. Hadrian IV zmarł w Anagni a został pochowany w Rzymie w bazylice św. Piotra.
/http://www.mbkm.pl/papa/269.htm/

Poniżej
skan wizerunku papieża Hadriana (miedzioryt, b.d.)
AGAD, Zb. Ikonograficzny Oddziału IV, sygn. 877
Pope Adrian (copper plate engraving, b.d.)

Czytania na dziś

Nowości

Modlitwy w Bazylice Zwiastowania NMP w Czerwińsku nad Wisłą w intencji zmarłego Papieża Franciszka w dniu jego pogrzebu, 26 kwietnia 2025 roku
Kochani Parafianie, Czcigodni Pielgrzymi oraz Drodzy Sympatycy sanktuarium maryjnego i dzieła salezjańskiego w Czerwińsku nad Wisłą! W nawiązaniu do komunikatu Biskupa Płockiego Szymona Stułkowskiego, pragniemy jako Sanktuarium Maryjne ...

Dodano:  24.04.2025 r.  

Zmarł Papież Franciszek
Nie żyje papież Franciszek! Zmarł 21 kwietnia 2025 r., w Poniedziałek Wielkanocny, o godz. 7.35 rano, w Domu Św. Marty. Miał 88 lat. Jako pierwszy papież w historii nie przyjął imienia żadnego ze swoich poprzedników: Jorge Mario ...

Dodano:  21.04.2025 r.  

Życzenia Wielkanocne płynące z Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia w Czerwińsku nad Wisłą
Drodzy Parafianie i Pielgrzymi, W roku szczególnego świętowania – Jubileuszu 950. lecia Diecezji Płockiej oraz Roku Jubileuszowego 2025 – pragniemy złożyć Wam najserdeczniejsze życzenia wielkanocne. Niech Zmartwychwstały Chrystus, ...

Dodano:  18.04.2025 r.